شبکه جهانی اربعین مهدوی

 شیوه های تبلیغی امام علی(ع)

(قسمت دوم)

 2-روان شناختی مخاطب:

 درسیره تبلیغی امیرالمومنین موارد فراوانی دیده می شود که امام از این اصل استفاده کرده است.تحریک عواطف واحساسات،تشویق ،تکریم دوستان وتندی با معاندان،نمونه های روانشناسی مخاطب می باشد. در مواردی ، برخورد ایشان پر محبت وصمیمی بود ومومنان را از تند خویی بر حذر می داشت،گاهی هم با دوستان گنهکار ودشمنان لجوج  بر خورد خشن داشت.                                     برای مثال مغیره ابن شعبه می گوید: به امیر المومنین توصیه کردم که کارگزاران عثمان را در جای خویش ابقا کند تا امور استحکام یابد .حضرت فرمود:ساعتی امثال انان را بر مردم امیر نمی کنم. مغیره گفت: ابتدا تثبیت کن وچون از مردم بیعت گرفتی ،عزلشان کن حضرت فرمود :به خدا سوگند در اجرای وظایف دینی خود،نیرنگ نمی زنم و افراد پست را در امر جکومتم شریک نمی سازم. مغیره گفت: لااقل معاویه را ابقا کن امام فرمود : دوروز هم او را بر مردم امیر نمی کنم.(1)                                                      

3-تبلیغ عملی:

از دیگر شیوه های تبلیغی امام علی تبلیغ با عمل بود ،یعنی امام به گونه ای رفتارمی نمود که عمل حضرت تبلیغ اموزه های دین بود .تبلیغ عملی جضرت ،بر مخالفان و جذب انان ، اثر شگفتی داشت . در این خصوص نمونه های فراوانی وجود دارد از جمله این که شعبی می گوید:علی(ع)زره خود را در نزد مردی نصرانی یافت .اورا نزد شریح قاضی برد تا اقامه دعا کند . چون چشم شریج به او افتاد ،از جای برخاست علی (ع)گفت :سرجایت بنشین ودر کنار او نشست وگفت :اگر خصمم مسلمان بود در کنار او می نشستم.... سپس گفت:این زره از ان من است ،نه ان را به او فروخته ام ونه به او بخشیده ام .نصرانی گفت :نه زره مال من است ونمی گویم امیر دروغ میگوید ...زمانی که امام شاهدی بر مدعای خود نداشت قاضی به سود نصرانی رای داد، نصرانی اندکی رفت و باز گشت وگفت : شهادت می دهم که این روش پیغمبران است امیر مرا نزد قاضی خود اورد وقاضی به زیان او رای داد...وشهادتین گفت.(2) 

-----------------------

 1-مروج الذهب ،ج2،ص356                                                2-الغارات،ج1،ص124   

شیوه های تبلیغی امام علی(ع)

(قسمت سوم)

4-پاسخ به سوالات

 یکی دیگر از روش های امام علی (ع)پا سخ به سوالات بود .حضرت گاهی بر منبرگا هی در حین ملاقات با اشخاص وحتی پس ازضربت خوردن ،از مردم خواست تا از وی سوال کنند . شیخ مفید می نویسد ،حضرت پس از خلافت بر فراز منبر رفت ودر حالی که عمامه پیغمبر (ص)را به سر بسته وپیراهن وی را به تن کرده بود ، با مردم چنین سخن گفت:ای گروه مردم از من بپرسید پیش از انکه مرا نیابید. زیرا دانش اولین واخرین نزد من است. آگاه  باشید ،به خدا سوگند اگر بستر حکومت برایم گسترده شود ، میان اهل تورات با توراتشان ، میان اهل انجیل با انجیلشان،ومیان اهل زبور با زبور ان ها، ومیان اهل قران با فران داوری کنم،  بدان سان که هر کتابی از این کتاب ها به سخن در اید وبگوید : بار پروردگارا همانا علی به داوری تو داوری کرد.(1)

 5-تبلیغ با بیان روشن وساده

اموزش مسایل پیچیده علمی به انسان های غیر عالم ، کاری سخت ودشوار است. بدین جهت برای تغذیه فکری این قشر باید همیشه از روش های ساده وفابل فهم استفاده نمود تا تزلزل در عقیده ان ها رخ ندهد .

 امیر مومنان با استفاده از همین روش ، به فردی که از حضرت درباره رویت خدا سوال کرده بود ، پاسخ داد.(2)

------------------------------------

 1.الارشاد .شیخ مفید .ح1،ص35

2.همان.ص223

شیوه های تبلیغی امام علی(ع)

(قسمت چهارم)

 6-معرفی الگوها

 بعد دیگر شیوه الگویی تبلیغ ،معرفی الگوهاست .علی(ع)در موارد متعدد ودر عرصه هایمختلف ،به معرفی الگوها پرداخته است. در این زمینه کافی است به خطبه 160نهج البلاغه مراجعه شود . حضرت در این خطبه ،رسول خدا ،حضرت موسی ،عیسی و داوود را به عنوان الگو معرفی می کند که چگونه دین خدا را تبلیغ می کردند و دارای چه فضایلی بودند: :پیروی کردن از(رفتار) رسول خدا (ص) برای تو کافی است وبرمذمت دنیا و معیوب بودن و فراوانی رسوایی ها و بدی های ان، تو را دلیل و راهنما می باشد ."(1)

 7-استفاده از فرصت ها

 با این که فرماندهان نظامی ،درآستانه نبرد و طول جنگ،به طور معمول ،حال و هوای نظامی دارند و به جلسات عقیدتی ،علمی و مسایل فرهنگی نمی پردازند، اما امیر مومنان در صلح و جنگ ،در میدان نبرد یا در مسجد کوفه، همه جا به تبلیغ اهتمام داشته، به سوال های عقیدتی مردم و سربازان جواب می داد .

در جنگ جمل ،سربازی به امام علی نزدیک شد و گفت :ایا شما می گویید خدا یکی است ؟ فرماندهان امام رو به سرباز کردند و گفتند: مگر نمی بینی که در میدان جنگ قرار داریم ؟ این چه حرفی است که می زنی ؟ اما حضرت فرمود:"دعوه فان الذی یریده الاعرابی هو الذی نریده من القوم، اورا رها کنید انچه او می پرسد ،همان چیزی است که ما از مردم می خواهیم." یعنی توحید باید مورد بحث قرار گیرد و مردم موحد باشند ،تا فتنه انگیزی نکنند. انگاه سرباز را طلبید و فرمود : سوال خود را تکرار کن .

انگاه حضرت پاسخ های دقیق عقیدتی را مطرح ساخت و سرباز را قانع کرد.(2)

-----------------------------------

1.نهج البلاغه،صبحی صالح،ص226

 2.التوحید،شیخ صدوق،ص83

 شیوه های تبلیغی امام علی(ع)

(قسمت پنجم)

8-شیوه های تبلیغ در برابر دشمن

 چون هدف از تبلیغ ،تاثیرگذاری مثبت در طرف مقابل ودعوت مخاطب به سوی فضایل اخلاقی است، حتی هنگام برخورد باز دارنده در برابر موضع تند وخشونت امیز او ،نباید از ابزار تنفر زا مانند دشنام استفاده کرد،بلکه باید با ذکر اوصاف زشت وبه رخ کشیدن رفتار ناشایست او ،زمینه را برای اگاه سازی وبازگشت وی فراهم ساخت.

از عبدالله بن شریک نقل شده است که در یکی از روزهای جنگ صفین ،حجربن عدی و عمروبن حمق از محضرامیرمومنان خارج شدند ،در حالی که از اهل شام بیزاری جسته و انها را لعنت می کردند .حضرت با شنیدن این جملات به دنبال ان دو فرستاد وفرمود که از این گفتار دست بردارید. حجر و عمرو خدمت امام امدند وعرضه داشتند :ای امیر مومنان مگر خق با ما نیست ؟فرمود اری .عرض کردند : مگر ان ها برباطل نیستند .فرمود :بلی .گفتند پس چرا ما را از دشنام دادن ان ها منع می نمایید ؟امام فرمود :درشان شما نیست که اهل لعن ودشنام باشید.اگر به جای این کار ،به بیان اوصاف زشت انان می پرداختید ،بهتر بود واگر به جای لعن ونفرین وبیزاری جستن از انان ،می گفتید : خدایا خون ما وخون ان ها را از ریخته شدن نگه دار وبین ما وان ها را اصلاح کن وانان را از گمراهی شان اگاه ساز ...برای من خوشتر وبرای شما بهتر بود .ان دو با شنیدن این سخنان ،اظهار داشتند :ای امیر مومنان ما را اگاه ساختی .پند و اندرز تورا می پذیریم وخودرا به ادابت می اراییم.(1)

-------------------------------

1.شرح نهج البلاغه،ابن ابی الحدید،ج11،ص23

شیوه های تبلیغی امام حسین(ع)

  (قسمت اول)

" ادع الی ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه وجادلهم بالتی  هی احسن ان ربک هو اعلم بمن ضل عن سبیله وهو اعلم بالمهتدین " (نحل 125)

(مردم را با حکمت ، موعظه  نیکو وجدال نیکو تر به دین خدا دعوت کن، همانا خداوند به کسی که از مسیر حق گمراه شده وکسانی که هدایت شده اند ، داناتر است.)

براساس این ایه ، قران کریم قواعد دعوت به دین ومبادی ان را معرفی می نماید ؛ این روش ها ترتیبی نبوده ، بلکه با توجه به کشش و شرایط مخاطب باید به سراغ  آنها رفت. در ذیل با اشاره به سه روش مذکور در آیه ؛ رویکرد امام حسین (ع) در قبال هر یک به اختصار بیان می شود :

 1-حکمت وبرهان عقلی

 حکمت به مفهوم علم و دانش یا منطق واستدلال است ونخستین گام در دعوت به سوی حق ، استفاده از استدلال مناسب و به کار گرفتن فکر و اندیشه مردم وبیدار ساختن عقل خفته آنان است. سیره تبلیغی امام حسین نیز مملو از بکار گیری برهان ومنطق صحیح در موارد مقتضی است؛ برای نمونه ،آن حضرت در نامه اش به بزرگان کوفه ، ضمن بیان انگیزه اش از قیام ، در بیان مفاسد دستگاه بنی امیه  این گونه استدلال آورده است :

"بنی امیه قومی هستند که  پیروی از شیطان را برگزیدند واز اطاعت خدا سر باز زدند ، فساد را در زمین آشکار ساخته وحدود الهی را تعطیل نموده ، حلال خدا را حرام وحرام خدا را حلال کرده اند ومن به جهت نزدیکی ام  با رسول خدا ، برای مبارزه با اینها سزاوارترم." (1)

امام همچنین در موارد دیگر از جمله وصیتنامه اش ؛ دلیل قیام خود را اصلاح امت جدش واحیای امر به معروف ونهی از منکر بیان می نماید .(2)

 2-موعظه

 موعظه واندرز بیشتر جنبه عاطفی دارد که با تحریک آن می توان توده های عظیم مردم را به طرف حق متوجه ساخت . در حقیقت ، حکمت از "بعد عقلی "وجود انسان استفاده می کند و موعظه حسنه از "بعد عاطفی" . مقید شدن "موعظه " به "حسنه " ، شاید اشاره به آن است که اندرز در صورتی موثر است که خالی از هر گونه خشونت ، برتری جویی،  تحقیر طرف مقابل تحریک حس لجاجت او و مانند آن باشد و به صورت زیبایی بیان شود .

سرتاسر دعوت امام حسین (ع)، آکنده از موعظه های دلنشین است که برای هدایت خلق با نگاه دلسوزانه و بهره گیری از چاشنی تحریک احساسات بیان شده است ؛ از جمله پس از ممانعت لشکر حر از ادامه حرکت ایشان ، در جمع یارانشان فرمودند:

شما می بینید انچه بر سر ما می اید ، راه ورسم روزگار عوض شده وروی زشت آن اشکار شده است ، از خوبی جز مقدار اندکی نمانده....آیا نمی یینید کسی به حق عمل نمی کند و باطل حد ونهایتی ندارد؟ در چنین وضعیتی ، مومن واقعی خواستار شهادت در راه حق است و به یقین لقای پروردگار را آرزو می کند . من در این شرایط ، مرگ را جز سعادت، و زندگی با ستمگران را جز ذلت وننگ نمی بینم .(3)

-----------------------------------------

1.احقاق الحق ،شوشتری ،ج11، ص603

2.همان،ص605

3.همان ،ص605

شیوه های تبلیغی امام حسین(ع)

(قسمت دوم)

 3-مناظره

 جدال یعنیاینکه انچه را خصم به تنهایی  ویا او وهمه مردم قبول دارند، در کلام خود لحاظ نماییم و با همان، ادعایش را رد کنیم . البته براساس تصریح قران کریم،  مجادله یا مناظره زمانی موثراست که  " بالتیهیاحسن " باشد؛ یعنی تمام جنبههای انسانی آن  رعایتشود وازهرگونه توهین تحقیر  وخلاف گویی خالی باشد .

امام حسین(ع) نیزدرمواقع مختلف به مجادله با اهل کوفه برآمد وبرای گرفتن اقرارازآنها،  با آنان این گونه سخن گفت :

"الست انا ابن نبیکم وابناول المومنین ایمانا والمصدق للهورسوله؟ الیس حمزه سیدالشهداعمی؟ الیس جعفرالطیارفیالجنانعمی؟ الیس قال جدی : ان هذین ولدای سیداشباب اهلالجنه منالخلق اجمعین؟...آیا من فرزند دختر پیامبرتان وفرزند اولین ایمانـورنده وتصدیق کننده رسول خدا نیستم؟ آیا حمزهسیدالشهداعمویم نیست؟ آیا جعفرکه دربهشت پروازمیکند،عمویم نیست؟ آیا جدم رسول خدا نفرمود : این دوحسن وحسین) آقایان تمام جوانان اهل بهشتند؟.....)

درادامه فرمود :اگراین سخنان هستند که آنچه ر درمورد خودم و برادرمازقول رسول خدا نقل کردم، تایید کنند ."(1)

4-تبشیروانذار

 انسان برای نشان دادن رغبت به کاری   هم به جنبههای برانگیزاننده و هم به جنبههای بازدارنده نیازدارد،چون انسان دوبعدیاست؛ هم دنبال لذت است وهم ازرنج گریزان است .

امامعلیمیفرماید : "عالم کامل کسیاست که مردم راازرحمتخدا ناامید نکند،ازلطف ومهرشآنها را مایوسنگرداند وآنها راازمجازاتهای غافلگیرانه خدا ایمن نسازد ."(2)

امامحسین(ع) به عمرسعد فرمود :اینانرا رها کن و با من باش .من ترابه خداوند بلند مرتبه نزدیک میکنم . عمرسعد گفت  :بیم دارم که خانهام خراب شود . امام فرمود :منآن را برایت میسازم .اوگفتمیترسماملاکمگرفتهشود .امامفرمود :منبهترازآنرادرحجازبهتومیدهم . گفت : خانوادهای دارم که برآنان بیمناکم  دراینجا حضرت ساکت شد ودیگرجواب نداد .امامحسین(ع) با عمرسعد ازراه انذارنیزوارد شده  فرمود :آیا ازقیامت نمیترسی؟به توخبرمیدهم که اگردرقتل من شرکت کنی، نه دنیا خواهی داشت ونه آخرت .آنگاهفرمود : روزی را میبینم که سرت بالای نیزه است وبچههای کوفه به طرفت سنگ پرتاب میکنند . خدا دررختخواب جانت را بگیرد وروزحشرتورا نیامرزد ....(3)

-------------------------------

1.احقاقالحق،شوشتری،ج11،ص617

2.نهجالبلاغه،صبحیصالح،کلمات 90 ،ص483

 3.بحارالانوار،ج44،ص389

شیوه های تبلیغی امام حسین(ع)

(قسمت سوم)

5.یادآوری نعمت ها

روش یادآوری نعمت،برگرفته از قرآن مجید است و پیامبران خدا نیز به آن عمل می کردند و امام حسین (ع) نیز در تبلیغ خود از آن بهره برده است.

کمتر صفحه ای از قرآن را میتوان یافت که خداوند به نعمت ها تذکر نداده باشد.از جمله خداوند در سوره الرحمن 31 بار با تکرار آیه :  "فبای آلاء ربکما تکذبان" ،به نعمت های خود اشاره میکند. در سوره نحل نیزحداقل 40 نعمت را برشمرده و تاًکید میکند که :  "و ان تعدوا نعمة الله  لا تحصوها"؛ یعنی نعمت های خداوند قابل شمارش نیستند.

یادآوری نعمت بهترین روش تبلیغ و رساندن پیام و جذب مردم به دین است.

از این رو،قرآن به پیامبرش تاًکید میکند که : "و اما بنعمة ربک فحدث ؛ نعمت های پروردگارت را بیان کن. "

دعای عرفه امام حسین (ع) نیزعالی ترین نمونه یادآوری و شکر نعمت های الهی است.

در شب عاشورا و در آن شرایط خاص ،امام این چنین لب به سخن میگشاید و نعمت های پروردگار را یادآوری می کند و خدا را سپاس میگوید :

 " اثنی علی الله احسن الثنا و احمده علی السراء و الضراء اللهم انی احمدک علی ان اکرمتنا بالنبوة و علمتنا القرآن و فقهتنا فی الدین و جعلت لنا اسماعا و ابصارا وافئده فاجعلنا من الشاکرین ؛ بهترین ستایش از آن خداست و اورا در شادی و گرفتاری حمد میگویم. خدایا ! تو را برای وجود نعمت پیامبر،آموختن قرآن و فهماندن دین و دادن گوش وچشم و قلب به ما،ستایش میکنم . پس ما را از شکر گزاران قرار بده."

 6.تکریم شخصیت

 یکی از را ه های تبلیغ و جذب افراد ، روش تکریم شخصیت است . احترام به شخصیت افراد ، موجب جذب آنها میشود . از آنجا که بشر به جهت داشتن غریزه  حب ذات ، خودش را دوست دارد ، به همین دلیل ،از تحقیر شدن ، سرزنش شدن ، بیمار شدن و همه آنچه باعث اذیت  و ناراحتی او می شود ، گریزان است.

یزید بن ثبیت از اهالی بصره بود و به اتفاق دو پسر و غلامش و سه نفر دیگر از یارانش برای یاری امام حسین (ع) حرکت کردند و در مکه خود را به امام رساندند و برای خویش خیمه ای بر پا کردند. وی سریع به دیدار امام رفت؛ اما وقتی رسید، دید امام تشریف ندارند. سوال کرد ، به او گفتند : امام جلوی خیمه ات رفته و آنجا ایستاده تا از تو استقبال کند. آری، آن حضرت این چنین اصحابش را تکریم می کرد.

 و یا زمانی که شمر برای حضرت ابالفضل (ع) و برادرانش امان نامه آورد هرچند آنان به شمر توجهی نکردند، امام (ع) فرمود: "جوابش را بدهید، اگرچه فاسق است." این امر از لحاظ بعد عاطفی تبلیغ و نیز تکریم مقام انسانیت، دارای نکته های عمیقی است.

بسم الله الرحمن الرحیم

با صلابت و هماهنگ راه رفتنشان- دلهای غمگین اما مصمم و با امید شان
کوله پشتی ها - دمپایی ها - بچه های توی کالسکه ها

دلنوشته یک زائر اربعین در راه نجف به کربلا:

باد در جهت روبروی آنان می وزد چرا که به پیشواز آنان آمده

یک خانم بد حجاب اینجا نیست
اکثرا جوان و بچه اند
آنها راه میروند و ما را راه میبرند
آنها سبک بالند و ما دنیا را به دوش میکشیم
ما در زندگی در انجام واجبات و دوری از محرمات باید چو آنان تند تند و مصمم برویم تا حسینی شویم
خورشید در مقابل کربلا  و زوارش خودش را کنار کشیده او فقط سرکی می زند و از کنار وقایع را نظاره گر است  چرا که کربلا در جنوب و نجف در شمال واقع شده در حالیکه خورشید در زمان طلوع و غروبش از مشرق و مغرب عرض اندام می کند و وقتیکه به وسط آسمان میرسد از زوار امام حسین ع نهایت پذیرایی را می کند
باد به پیشواز پیاده روی کننده گان اربعین آمده چرا که آنان به جنوب می آمدند اما تمام مدت تا روز اربعین باد سراسیمه شرمنده و متاثر از واقعه عاشورا به پیشواز پیاده روی کنند ه گان به طرف آنان  یعنی به سمت شمال می آید
دارد هوا تاریک می شود اما با وجود این مردم انگار هنوز روز است چرا که با هدف حسینی خود انگار همه جا را روشن کرده اند
پیاده روی کننده گان وقتی از روی سنگها و خاکها راه میروند همه آنان را وادار به تعظیم در مقابل ابا عبد الله ع میکنند و دیگر این مسیر را بر نمی گردند پس تا همیشه آن سنگها و خاکها به حالت تعظیم می مانند و به این امید هستند که به برکت قدوم پیاده روی کنند گان اربعین سال آینده نیز توفیق تثبیت و تحکیم سجده  در مقابل ابا عبد الله ع برایشان حاصل شود

 حالا چه کسی پیام آنان را به عالمیان می

رساند؟

 برای ما ارسال کنید!

  بسم الله الرحمن الرحیم

چه کسی پیام آنان را به عالمیان میرساند؟ خود پیاده روی کنندگان اربعین......

 
 سلام بله یک چیزی یادم آمد ...............